Een artikel in de Serie 'Markt versus Maatschappij'. De serie artikelen neemt steeds een standpunt in op de besluitvorming inzake privatiseren en de gevolgen ervan. Sophister probeert de besluitvorming omtrent privatiseren te spiegelen aan het maatschappelijk belang.
Het nut van Eneco's reclame euro
Deze week leest u een commentaar naar aanleiding van de uitlatingen van Eneco, het energiebedrijf dat stopt als shirtsponsoring van Roda JC. Eneco sponsort Roda JC met shirtreclame en sponsort de volgende voetbalclubs voornamelijke via bord reclames: Roda JC, FC Utrecht, Sparta, Feyenoord, Heerenveen en Ajax. Eneco heeft besloten de stekker uit de voetbalsponsoring te trekken vanwege de negatieve publiciteit rond het voetbal. Op een reactie van marketingdeskundige van den Wall Bake dat de stellingname van Eneco overtrokken en misplaatst is, benadrukt het energiebedrijf dat de stadionperikelen niet de hoofdreden zijn om te stoppen met voetbalsponsoring. "Eind jaren 90 zijn we ermee begonnen om meer naamsbekendheid te krijgen" , legt Roeland Kimman van Eneco uit. "De energiemarkt zou immers worden geliberaliseerd. Het doel is bereikt: vijf jaar geleden kende 19% van de mensen Eneco, nu 95%. Het is nu tijd om meer invulling aan ons merk te geven." (quotes AD 17-12-04)
 |
| Een abri in 2005 |
Het bedrijf gaat meer doen aan 'goede doelen'. Er zijn veel klanten die het sowieso stom vinden dat energiebedrijven geld uitgeven aan reclames. Ze moeten gewoon zo goedkoop mogelijk hun gas en stroom leveren, vinden zij. Marketingdeskundige van den Wall Bake vindt die houding kortzichtig omdat deze bedrijven nu wel moeten nu de markt vrij is. Nuon sponsort daarom het Nederlands elftal en Essent stopt geld in het schaatsen en zo zullen er meer voorbeelden zijn. Verspilling mag je het volgens Kimman van Eneco derhalve niet noemen: "Als je een flesje Coca Cola koopt zeg je toch ook niet: deze had een dubbeltje goedkoper kunnen zijn als er geen reclame was gemaakt." (quote AD)
Kortom, de marketingdeskundige vindt de mening van de klant kortzichtig en Eneco vindt de kosten van reclame gerechtvaardigd omdat de makers van een frisdrank die kosten ook maken. Een oordeel over het nut van reclame voor een energiebedrijf wordt beknot vanwege het feit dat de marsroute van privatisering en liberalisering al is ingezet.
Echter, ook gegeven de liberalisering kan men zich afvragen of bedragen aan sponsoring een zinnige investering zijn en dan wil ik vooral niet de aloude discussie beginnen dat het sowieso moeilijk is om de marketinginspanning naar waarde te schatten. Het gaat mij om de grote lijnen. Het argument om tot liberalisering in de energiesector te besluiten is dat de concurrentie wordt ingevoerd en dat hiermee de efficiëntie wordt gediend en de consument een keuze wordt geboden. Die keuze was er vroeger niet. Men kreeg de electriciteit van de regionale club. Met de keuzemogelijkheid ontstaat er concurrentie en daarmee zou de prijs van gas en electriciteit in huishoudens omlaag moeten kunnen.
De keuzemogelijkheid van de consument is natuurlijk vooruitgegaan want hij kan kiezen uit:
a. meer providers en
b. deze bedrijven bieden zelfs een keuze tussen traditionele stroom en groene stroom.
Het netwerk biedt de mogelijkheid om stroom te betrekken uit een andere provincie van een andere provider die weer stroom betrekt van meer producenten en tevens - bij een tekort of surplus - zaken kan doen met een beurs, de APX. De keuze voor groene stroom is overigens op zijn best een (on)bewuste bijdrage aan de ontwikkeling van milieuvriendelijke stroom. De stroom is echt niet groen. En komt ook uit vervuilende opwekkers.
De prijs is juist omhoog gegaan. Dat is niet vreemd. De gehele privatiserings- en liberaliseringsoperatie heeft veel geld gekost. Of deze kosten aan de consument worden doorberekend is me niet bekend, maar het is wel zo dat de winst- en verliesrekening er goed uit moet blijven zien. Zonder twijfel worden de huidige marketingkosten wel doorberekend. Daar vinden we de gelijkenis met de genoemde frisdrankenindustrie. En daar houdt de gelijkenis ook al snel op.
Ja, de Eneco's moeten vechten voor hun afzet. Ze hebben concurrentie. Dus koekkoek roepen vanaf een reclamebord of een voetbalshirt levert aandacht op. Alleen, hoe kijkt de consument naar de verschillende electriciteitsbedrijven? Vind u de stroom zo veel beter van Nuon? Of is de kalkoen eerder gaar van Essent?
Misschien is de incasso van een nieuwe toetreder (ik ben de namen even kwijt?) beter voor u. Ik geloof niet dat het iets uitmaakt. Maar ik drink wel liever Coke dan Pepsi, ik rij wel liever een Volvo dan een Lada en ik vind de voorlichting van PC leveranciers handig om een selectie te kunnen maken. Ik zit niet op elke computer tegen elke prijs te wachten. Maar stroom? Wat een maatschappelijk verlies om daar een zwaar marketingapparaat te financieren, om neuzelende call centers neer te zetten en om een switchboard (of zoiets) te hebben om het mogelijk te maken dat gezin x in flat y van een andere leverancier gebruik maakt dan gezin z. Dan zeg ik: Zonder die reclame en die rompslomp die de reclame nu rechtvaardigt zou mijn stroomprijs inderdaad een stuk goedkoper kunnen. En dan hebben we het al helemaal niet over de toegenomen risico's van stroomuitval en de daaropvolgende discussie van verantwoordelijkheid.
Geplaatst: 23 09 05 - 14:42 | sop_Opinie |
Wisest Fool Verkiezingen
Lezers van de Kerst editie van The Economist hebben nominaties ingezonden voor de verkiezing van Wisest Fool van de afgelopen 50 jaar. Met name zijn er inzendingen uit Engeland en de VS, dus we zien hier geen Nederlandse mededingers vermeld. Als ik een inschatting zou moeten maken wie de Nederlandse lezer zou kiezen dan zouden van Gogh en Fortuyn een grote kans maken, denk ik. En, maar dat is persoonlijk, Herman Brood, een eigenaardig leuk en onderhoudend artiest met verbazingwekkende wijze welgemeende uitspraken (wie herinnert zich niet de EO uitzending van Feike, God hebbe zijn ziel).
The Economist begint het samenvattende artikel inzake de 'winning entries' (editie 29 januari jl.) met een waaier aan namen, allen vaak heel persoonlijk . Opvallend was dat veel presidenten, zowel uit de VS als uit de SU, de revue passeren en dat weinig zakenlieden worden genomineerd. Gek genoeg werd Alan Greenspan veel genoemd. Dan denk ik niet meteen aan 'the fool on the hill', ik denk dan eerder aan een wijze man. Hooguit zijn uiterlijk zou grappig genoemd worden. En, als we het mogen geloven dan zou zijn uiterlijk aan het einde van zijn ambtstermijn nog grappiger kunnen zijn: een wassen beeld! Om de wereld in de waan te laten dat deze wijze man het monetaire beleid blijft bepalen.
De top-3 blijkt de volgende te zijn:
1. Yogi Berra
2. Yasser Arafat
3. Ronald Reagan
Om te beginnen met de Amerikaanse president van 80-88, hij lijkt me nou het typische voorbeeld van een Wise Fool. Hij heeft op wijze wijze een ideologie vorm gegeven, zowel politiek (Koude Oorlog) als economisch (Reagonomics). Tegelijkertijd sprak hij op de radio de ongelofelijke woorden: " we'll bomb Russia in 5 minutes'. En we zullen het niet over andere lollige maar twijfelachtige uitspraken hebben.
Over Yasser Arafat kan ik persoonlijk weinig toevoegen. The Economist haalt een quote van Abba Eban aan dat op Arafat van toepassing zou kunnen zijn: ' never missing an opportunity to miss an opportunity' .
En de nummer 1 ken ik niet, dat is Peter 'Yogi' Berra. Je wordt dus nummer 1 als veel mensen, die meedoen, jou kiezen. (denk aan de grootste Nederlander). Berra is, zo schrijft The Economist, bepaald geen intellectueel. Hij was van 1946-1963 een baseballer voor de NY Yankees (van de pet van Bob Fenn, de coach van Shani Davis). Het was geen licht maar kennelijk als een guru beschouwd vanwege zijn opmerkelijk domme uitspraken die bijna filosofisch overkwamen.
Hier zijn ze:
a. You don't look so hot yourself (in response to a comment that he looked cool in his summer suit)
b. What, You mean right now? (when asked for the time of the day)
c. If you don't know where you're going, you wind up somewhere else.
d. It was hard to have a conversation with anyone - there were so many people talking.
Vooral a. en d. inspireerde volgens het wekelijkse magazine tot 'a miniature popular cult of books and seminars'. Ongelofelijk!
Persoonlijk vind ik keuze c. de moeite waard. Dan denk ik aan Johan Cruyff die met zijn uitspraken boven iedere Nederlander uittorent. Maar goed, zowel de uitverkiezing van The Economist, als de KRO verkiezingen (Helden en Grootste Nederlander) en de beste econoom (ESB) en - ik word niet goed (reeds!) - de verkiezing van het mooiste plekje in Nederland van de NCRV, zijn mijns inziens klinkklare onzin en een recept voor verwarring en deceptie. En, Reinout Oerlemans, veel respect voor overigens, bedacht de ' De 10 beste/ mooiste/ oudste/meest dode/ spraakmakende huppeldepup allertijden. Dat is toch hooguit een verpakking is voor ' story- en privé- achtig' amusement? Maar ja, je zal het maar bedenken en uitvoeren. Dat is ook weer waar.
Geplaatst: - 10:36 | sop_Opinie |
De pendelbeweging 15-Nov-08 00:28 draft
De pendelbeweging geldt als mijn stokpaardje sinds de vroege jaren negentig. Met deze beweging bedoel ik de heen en weer gang van de waardering van de beurs ten opzichte van de economie maar ook de langdurige pendelbeweging tussen marktwerking en overheidsingrijpen en de zich nog ontvouwende yin yang tussen individualisme en collectiviteitszin.
Het onderwerp is dit jaar actueler dan ooit. Hier een notitie over de bereikte grens van marktwerking. In een volgend stuk de grens van individualisme.
Op economisch vlak maken we een grote ommezwaai mee van privatiseringsdrift naar nationalisaties (Fortis Nederland) inclusief een herintrede van bemoeienis van de overheid en andere stakeholders dan slechts aandeelhouders in de private sector. De € 10 miljard in ING en ex-vakbondsman Lodewijk de Waal naast oud FNV bestuurder W. Kok als commissaris bij ING is daar een mooi voorbeeld van.
Ook in de politiek verwacht ik een kentering. Die zal meer de gedaante krijgen van een draai van individualisme naar meer collectief denken. In de politiek heeft zich een langjarige beweging voorgedaan van een collectiviteitsgedachte naar puur individualisme. Dit heeft zich volgens mij geuit door het wegvallen van ideologische standpunten.
Hoogtepunt van het individualisme meende ik te herkennen in de politiek van Pim Fortuyn. Echter, het individualisme bleek nog een gedaante te hebben, in het egoisme van de politicus zelf. Zie hiervoor het artikel 'de ego's' van oktober 2007.
De pendelbeweging in de economie
Sinds de deregulering die ergens in de jaren tachtig is begonnen, is er onevenredig (waardeoordeel?) meer geld verdiend met een positie in het bedrijfsleven dan met een overheidsambt. Een belangrijk gevolg hiervan is dat veel toptalent de overheid niet meer serieus overwogen heeft en het kamp van het bedrijfsleven heeft gekozen om carriere te maken. In de jaren negentig werd systematisch doorgeborduurd op de vermeende voordelen van deregulering en privatisering. De één na de andere overheidsdienst werd aan de tucht van de markt onderworpen en, het moet gezegd worden, veel activiteiten werden aangepast aan de moderne tijden. Door het stimuleren van concurrentie is de burger er in een flink aantal gevallen op vooruit gegaan. Een goed voorbeeld is denk ik de liberalisatie van telecommunicatie. Met de wind in de rug voor de marktwerking bleek het voor vele marktgoeroes en hun volgers bijzonder gemakkelijk om badinerend te doen over activiteiten die nog door de politiek werden aangestuurd. Waarom zou de overheid zich bezig moeten houden met de verkoop van telefoons? Of met de exploitatie van een luchthaven, het laten rijden van treinen of de generatie van energie. Men ging en gaat er vanuit dat mensen minder geprikkeld worden tot effectiviteit (waaronder efficiency en winstmaximalisatie) als men werkt in de publieke sector en dat men zich beter ontwikkelt in de private sector.
Gesteund door economische theorieën en onderzoek van wetenschappers is het vertrouwen in de geschiktheid van een overheidsorganisatie voor het voortbrengen van producten en diensten afgenomen. De overheid raakte uit, de markt in. Nogmaals, in een aantal gevallen is het zeer goed geweest bepaalde activiteiten in de markt voort te zetten. Vooral het product dat men met die activiteiten voortbrengt en dat bij verkoop eenduidig is toe te wijzen aan één koper. Een deelbaar of een te individualiseren product is typisch een product dat door vraag en aanbod op de markt het best geprijsd kan worden. En door concurrentie op die markt wordt efficiency gestimuleerd en kan de koper, ofwel de consument, profiteren. Hiertegenover staan de collectieve producten of diensten. Het meest in het oog lopende collectieve product is een dijk. Piet uit Drenthe gaat echt niet vrijwillig meebetalen aan een dijk bij Petten. Piet krijgt tenslotte geen natte voeten. Maar de bewoners in Noord-Holland kunnen een grote investering niet alleen betalen. Daarom draagt de overheid zorg voor een collectief nut. De overheid, ofwel het Rijk, kan de investering financieren uit de belastinginkomsten of met staatsleningen.
Er zijn meer producten en diensten die men onder de collectiviteit kan scharen: militaire taken, de taken van de politie, rechtspraak, belastingheffing en het uitstippelen van de toekomst van Nederland. Op het eerste gezicht duidelijk. Maar ook binnen deze groep van taken, waaronder de klassieke taken van een nachtwakers staat heeft privatisering plaatsgevonden.
Wellicht een minder duidelijk collectieve dienst is de dienst van de spoorwegen. Mijns inziens had de NS oorspronkelijk een maatschappelijke nut, namelijk de mobiliteit van de Nederlander, met name de minder draagkrachtige burger. Om deze reden is het vreemd dat de NS geprivatiseerd is, d.w.z. zo'n beetje half/half. Het effect is wel dat de prijs van het treinkaartje mag stijgen, terwijl tegelijkertijd niet voldaan wordt aan de minimale reiskwaliteit. Tevens is een zeer belangrijk punt in de overweging om een activiteit te privatiseren of in overheidsdienst te behouden de investeringsverplichting. Zoals we al in het Verenigd Koninkrijk konden zien is het onderhoud aan de rails een ondergeschoven kindje geworden sinds Railtrack een ter beurze genoteerd bedrijf is geworden. Bezuinigen op investeringen betekent meer dividend voor aandeelhouders.
Een andere eis die privatiseren zou moeten kunnen opschorten is de continuiteitseis. Zie de staat Californie en de electriciteitsmaatschappijen, en vervolgens de kwalijke rol van Enron.
Nu zien we bovendien dat het morele besef op een dieptepunt en de graaicultuur in de private sector op een twijfelachtig hoogtepunt is gekomen. Zonder dat het de samenleving is gelukt door veranderingen of door toename in enige regulering hier paal en perk te stellen. Over een Balkenende norm werd in de markt tot voor kort lacherig gedaan en topmannen met een extreme beloningsstructuur kwamen weg met drogredeneringen. Om 'moral hazard' uit te bannen blijkt helaas een ramp nodig. Met 80 km/uur tegen een blinde muur tot stilstand komen. Het kan, maar niet zonder ernstige schade te lijden. Schade door de ontstane 'uitwassen van het kapitalisme'. We zullen in het continuum van marktkapitalisme iets meer naar geleide economie terugmoeten in de richting van begeleiding van de markt. Het moet echt geen geleide economie of een socialistisch regime worden maar er moet wel erkend worden dat marktwerking niet zonder begeleidende regels kan en dat de markt niet een middel is voor alle producten en diensten.
Een dergelijk proces zien we ook in de politiek zelf.
De ego's
In reactie en in aanvulling op de column " De Ego's " van Anton C. Zijderveld in de zaterdag bijlage van HFD van 22 september 2007 benadruk ik liever de ver doorgevoerde individualisering in de samenleving en de zucht van de populistische politicus om hier op in te spelen. Ik ben het eens met zijn gedachte dat een niet gering ego dat gedreven is door ambitie maar zich niet bekommert om de partij én het imago van het parlement én het algemeen belang een bedroevende affaire is. De insteek die professor Zijderveld kiest in zijn column is terecht en een waarheid als een koe. Gegeven de status die Rita Verdonk heeft bereikt, vond ze kennelijk dat ze het recht had om te zeggen wat ze denkt en te zeggen wat ze wil, desnoods ten koste van het algemeen (VVD) belang. Dit is inderdaad bedroevend.
Wat ik bijzonder interessant vind is hoe Rita en hoe Wilders en hoe Pim Fortuyn die status hebben bereikt. Zijderveld schrijft dat deze ego's meedrijven op de golf van het populisme en dat zij met hun harde taal en door hun opstelling in de media stemmen vergaren. En dat die mentaliteit alles te maken heeft met de individualisering. Dat denk ik ook. Maar als ik het goed begrijp, doelt Zijderveld op de individualisering van de politicus. Ik denk daarentegen dat het aantal stemmen dat dit type politicus van de kiezer mag verwachten te maken heeft met de individualisering van de maatschappij en de zucht van de populist om hier op in te spelen.
De emeritus hoogleraar zegt dat voor individualisering veel te zeggen is. Echter, als hij dit stelt tegenover gemeenschapszin dan heb ik hier toch enig bezwaar tegen. Een tekort aan gemeenschapszin maakt dat ideologiëen en collectieve overtuigingen niet meer het belangrijkste zijn bij de verkiezingen. Het appelleren van een politicus aan individuele eisen en wensen zorgt ervoor dat de politicus een groot publiek weet te vangen. Logisch, want wat spreekt er meer aan:
a. We gaan jouw belastinggeld uitgeven aan een gemeenschappelijk doel waar jij nu net geen voordeel van hebt.
b. We gaan de belastingdruk verlagen en we gaan bijvoorbeeld meer politie inzetten om jouw zaak te beschermen.
c. een variant van b, we zullen Nederland exclusiever maken zodat jij meer kans maakt op een beter maatschappelijke positie
Ik denk dat b. en c. meer aanspreken omdat de kiezer zijn individuele balans opmaakt en niet de balans van 16 miljoen inwoners. Kiezers lijken wat mij betreft net op bewoners die een vergadering van de VVE (Vereniging van Eigenaren) beleggen. Zo'n vergadering beoogt de beste oplossing voor de grootste gemene deler in de vereniging te bewerkstelligen maar een dergelijke vergadering dreigt soms een verlengstuk van ieders eigen belang te worden. De uitdaging van het bestuur is dan juist om te waken voor gemakzuchtig en egoïstisch consumentisme en besluiten te nemen die het beste zijn voor het gehele gebouw en die het beste zijn voor de langere termijn, ook al zijn deze besluiten niet altijd even populair. Dus van huisjesmelkers wordt ook een aandeel in de investering verwacht, ook al wonen ze er zelf niet en trekken ze alleen maar huur. Op dit microniveau is duidelijk te zien dat beloften voor één groep bewoners ten koste kan gaan voor andere groepen bewoners. Op macroniveau is dit niet anders. De belofte 'At your service' of 'Tot uw dienst' is vaak niet tot ieders dienst. En ruikt in het ergste geval naar patronage. Of kan doodgewoon niet waargemaakt worden.
Kunnen we geen spelregels afspreken als het gaat om beloften die politici niet na kunnen komen? Die politici al helemaal niet kunnen nakomen zonder de hulp van toekomstige coalitiegenoten? Ik ben er sterk voor om de ego's aan een zorgplicht naar de kiezer te onderwerpen. Misschien een 'politieke bijsluiter' bij de verkiezingsprogramma's, een brevet voor politieke samenwerking, en een klachtencommissie voor de kiezers die menen dat er nalatigheid te verwijten is.
Tot slot, in de effectenbranche is de mogelijkheid tot een klacht of een claim tegenwoordig gekoppeld aan het kennisniveau van de klager. Hoe minder kennis, hoe meer zorgplicht vereist. Hier staat tegenover dat de cliënt/potentiele klager met weinig kennis en ervaring van de dienstverlening niet voor alle dienstverlening mag kiezen. Complexe diensten en diensten met hoog risico zijn uitgesloten. Ik durf het bijna niet te schrijven...
Geplaatst: 29 10 07 - 23:57 | sop_Opinie |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten